DPA-Professionals-Legal-De-impact-van-corona-op-het-bestuursrecht
Kennis

De impact van corona op het bestuursrecht

De afgelopen weken is de wereld op zijn kop gezet. Het coronavirus heeft niet alleen een grote invloed op het dagelijks leven van iedereen, maar ook op de wijze waarop bestuursorganen moeten werken. Er werken veel mensen thuis, vergaderingen worden afgelast en zittingen vinden geen doorgang. Hoe moeten we omgaan met beslistermijnen? Kunnen we nog wel handhaven? En levert corona overmacht op?

In de Algemene wet bestuursrecht is opgenomen binnen welke termijnen een bestuursorgaan een besluit moet nemen. Het risico van het niet tijdig nemen van een besluit loopt uiteen van het betalen van dwangsommen en beroepen wegens het niet tijdig nemen van besluiten, tot het ontstaan van een vergunning van rechtswege. Gelukkig biedt de wet ook mogelijkheden om deze termijnen te verlengen, dan wel op te schorten.

Termijnen bij beschikkingen

Indien een bestuursorgaan niet tijdig op een aanvraag beslist, ontstaat er bij een reguliere procedure een vergunning van rechtswege. Dit kan een zeer ongewenste situatie opleveren. De volgende artikelen bieden uitkomst.

Artikel 3.9 lid 2 van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht
In dit artikel is opgenomen dat de behandeltermijn van een aanvraag omgevingsvergunning met ten hoogste 6 weken kan worden verlengd. Het bestuursorgaan dient de verlenging van de behandeltermijn voor het verstrijken van de wettelijke beslistermijn van 8 weken te doen en dient deze verlenging ook te publiceren.

Artikel 4.15 lid 2 van de Algemene wet bestuursrecht

  • Onder a biedt dit artikel het bestuursorgaan de mogelijkheid om de aanvrager te verzoeken in te stemmen met opschorting van de termijn. Deze toestemming dient schriftelijk te geschieden en dient voor het einde van de termijn te worden gevraagd. Het meest praktische is om dit direct bij de ontvangstbevestiging van de aanvraag te verzoeken.
  • Onder c biedt dit artikel daarnaast nog de mogelijkheid dat het bestuursorgaan de beslistermijn schorst wegens overmacht. Het bestuursorgaan moet in geval van overmacht dit zo spoedig mogelijk aan de aanvrager melden. Daarbij moet zij ook aan de aanvrager meedelen op welke termijn wel een besluit zal worden genomen.

Kan het coronavirus als overmacht gezien worden?

Of het coronavirus als overmacht gezien kan worden, is niet duidelijk. Van overmacht is volgens de wetsgeschiedenis slechts sprake bij een onmogelijkheid om te beslissen, die veroorzaakt wordt door abnormale en onvoorziene omstandigheden buiten toedoen van het bestuursorgaan en die ook buiten zijn risicosfeer liggen. Tot op heden is de lijn van de jurisprudentie dat ziekteverzuim of agendaproblemen geen reden is voor overmacht. Dit is iets waarmee een bestuursorgaan rekening moet houden.

Risico’s

Dit kan anders worden op het moment dat de maatregelen ten behoeve van het coronavirus heel lang gaan duren of nog strenger worden. Ook de situatie waarbij heel veel ambtenaren ziek worden, kan een rol spelen. Daarbij zal ook de hoeveelheid en complexiteit van de aanvragen meespelen en de omvang van de gemeente. Het is geen eenvoudige vraag om antwoord op te geven. Het is vooralsnog een risico om overmacht te gebruiken om termijnen op te schorten. Hopelijk komt er vanuit de overheid meer duidelijkheid of het overmacht oplevert.

Uitstel van termijnen bij beslissing op bezwaar

Het niet nemen van een tijdige beslissing op bezwaar leidt tot een ingebrekestelling, het betalen van dwangsommen en een eventueel beroep wegens het niet tijdig beslissen. Om dit te voorkomen biedt de Algemene wet bestuursrecht de mogelijkheid de termijn te verlengen.

Artikel 7.10 van de Algemene wet bestuursrecht

  • In lid 3 van dit artikel is geregeld dat het bestuursorgaan eenmaal de termijn voor het nemen van een beslissing kan verlenen voor ten hoogste 6 weken.
  • Met toestemming van alle belanghebbenden kan volgens lid 4 van dit artikel verder uitstel worden verleend. Dit is niet aan een maximale termijn verbonden. Gelet op het feit dat ook hoorzittingen bij de bezwarencommissie geen doorgang kunnen vinden, tenzij deze telefonisch of via videoverbinding worden gedaan, lijkt dit vooralsnog de beste oplossing.

Kortom, het bestuursrecht biedt voldoende mogelijkheden om ook in deze bijzondere en zware tijd bestuursorganen zijn werk te laten doen. Samenwerking en flexibiliteit tussen het bestuursorgaan en de burger is van groot belang. Zeker nu.

Saskia van Reenen

Interim jurist

Over de auteur

Dit artikel is geschreven door Saskia van Reenen. Zij werkt sinds april 2020 bij DPA als interim professional recht & ruimte. Eerder werkte zij ruim 19 jaar als jurist bij DAS.

Ook werken bij DPA? Bekijk de legal vacatures

Meer weten over werken bij DPA?

Neem contact op met Kasper