De toekomst van de trustsector

De afgelopen jaren is de trustsector onder druk komen te staan door steeds toenemende wet- en regelgeving. De aanscherping van de Wet toezicht trustkantoren en de RIB WTT in 2014 heeft ervoor gezorgd dat trustkantoren veel dossiers moesten herzien. Als gevolg hiervan hebben trustkantoren te maken gehad met een aanmerkelijke stijging van de compliancekosten. De grote trustkantoren waren genoodzaakt om omvangrijke customer due diligence (CDD) projecten uit te voeren waarbij ze soms wel tot 20 externe krachten moesten inhuren.

Hogere compliancekosten leiden tot consolidatie

Om klantenbestanden van meer dan 2000 entiteiten goed te doorgronden zijn CDD analisten, compliance officers en quality assurance auditors nodig. De kleine trustkantoren kunnen dit soort compliancekosten steeds minder goed dragen, waardoor zij niet winstgevend zijn. Dit leidt tot consolidatie in de trustsector. Kleine trustkantoren zijn gedwongen om te fuseren of hun klantenportefeuille te verkopen aan de grote trustkantoren. Het aantal trustkantoren in 2015 is afgenomen van 190 naar 156, terwijl de toezichtafdeling op de trustsector bij de Nederlandsche Bank (DNB) is toegenomen met 8 extra fte werknemers (totaal: 28 fte trust toezichthouders).

"De Panama Papers tonen dat sommige trustkantoren niet alleen tekortschieten in hun toezichttaak, maar ook willens en wetens meewerken aan zaken die ze als poortwachters moeten voorkomen."

- Filip Altiparmakovski

Wat betekenen de Panama Papers voor de trustsector?

Door de onthullingen in de Panama Papers zal de trustsector verder aangepakt worden. De Panama Papers bevestigen dat trustkantoren hun uit de wet voortvloeiende poortwachtersfunctie niet naar behoren uitvoeren. DNB constateerde al eerder 'ernstige tekortkomingen' in de trustsector: onvolledige klantdossiers, te weinig oog voor risico's en gebrekkige kennis van de herkomst van het vermogen en het doel van de vennootschappen. Bovendien tonen de Panama Papers dat sommige trustkantoren niet alleen tekortschieten in hun toezichttaak, maar ook willens en wetens meewerken aan zaken die ze als poortwachters moeten voorkomen. Het opzettelijk verbergen van eigenaren van structuren, het vervalsen en fabriceren van facturen om geldstromen te rechtvaardigen, het tekenen van overduidelijk valse contracten et cetera.

Belastinginkomsten mislopen

Het is nooit de bedoeling geweest dat stabiele democratieën en gerenommeerde rechtsstaten zoals Nederland belastingontduiking, witwassen, financiering van terrorisme en corruptie zouden faciliteren. De maatschappelijke schade van belastingontduiking en ontwijking is heel groot. Volgens een schatting van de Franse econoom Gabriel Zucman bevindt acht procent van de mondiale rijkdom of $7600 miljard in belastingparadijzen. Overheden wereldwijd zouden jaarlijks  $200 miljard aan belastinginkomsten mislopen door niet aan de fiscus gemelde buitenlandse banktegoeden. Allemaal geld dat niet kan worden besteed aan onderwijs, zorg of betere infrastructuur.

Ook legale praktijken worden aangepakt

Naast de bovengenoemde illegale praktijken zullen ook de legale praktijken worden aangepakt. De fiscale vlucht en doorstroomroutes van multinationals worden al langer onder de loep genomen via het BEPS (Base Erosion and Profit Shifting), platform van de OESO (Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling). Naar schatting van de OESO, lopen ontwikkelingslanden tussen  $100 en $240 miljard per jaar aan VPB (vennootschapsbelasting) mis.

Gevolgen voor grote multinationals

Dit jaar zullen de grote multinationals verder aangepakt worden. De invoering van bronbelasting (winst wordt belast waar het gegenereerd wordt) komt steeds dichterbij. De Europese Commissie zal ook een nieuwe richtlijn voor billijke belastingheffing uitvaardigen, die de OESO standaarden zal verwerken in nationale wetgeving. Indien deze richtlijn of nationale wetgeving ook de deelnemingsvrijstelling (die voorkomt dat een bedrijf dubbele belasting betaalt over winst van een dochteronderneming) en de Advanced Tax Rulings (de mogelijkheid om vooraf belastingafspraken te maken met de Belastingdienst) beperkt, kan dit negatieve gevolgen hebben voor het vestigingsklimaat in Nederland. De deelnemingsvrijstelling zal in ieder geval waarschijnlijk niet gelden voor geldstromen uit belastingparadijzen die op de Europese zwarte lijst staan (o.a. Britse Maagdeneilanden, Kaaiman eilanden, Bahama, Bermuda, Panama, Belize). Geldstromen naar de dertig landen die op deze lijst staan zullen belast worden.

'De Nederlandse politiek staat voor een groot dilemma: hoe dient de integriteit van het Nederlands financieel stelsel bevorderd te worden zonder het vestigingsklimaat negatief te beïnvloeden?'

Nieuwe Wet toezicht trustkantoren (WTT)

Wat betreft verdere regulering op nationaal niveau, is er in Nederland een nieuw concept wetsvoorstel van de Wet toezicht trustkantoren (WTT) 2018 al beschikbaar voor (online) inzage en consultatie. Voor degenen die dachten dat de laatste WTT en Regeling Integere Bedrijfsvoering (RIB WTT) genoeg hoofdpijndossiers hebben opgeleverd, is de nieuwe WTT geen goed nieuws. Onder leiding van de minister van Financiën wordt de wet verder aangescherpt. De herziening van de WTT zal gebaseerd worden op de nieuwe DNB toezichtpraktijk, internationale en Europese richtlijnen (FATF en de vierde anti-witwasrichtlijn).

Mogelijk nieuwe verboden

De belangrijkste wijzigingen uit het concept wetsvoorstel zijn de mogelijke verboden op bepaalde diensten zoals structuren met nominee shareholders, commanditaire vennootschappen en doelvennootschappen met operationele kantoren in het buitenland. Ook worden de mogelijkheden tot intrekking van een trustkantoorvergunning verruimd. Niet of onvoldoende naleving van de WWT en Sanctiewet zal sneller aanleiding geven tot intrekking van een vergunning.

Dilemma voor Nederlandse politiek

Gezien al het bovengenoemde, staat de Nederlandse politiek voor een groot dilemma: hoe dient de integriteit van het Nederlands financieel stelsel bevorderd te worden zonder het vestigingsklimaat negatief te beïnvloeden? Het antwoord hierop hangt ervan af welke kant de politieke discussie hierover opgaat. Voor de trustsector zal de uitkomst in ieder geval niet bijzonder gunstig zijn.